Biyokimya; canlının hücre seviyesindeki normal fonksiyonlarını, ultramikroskobik alanda gerçekleşen metabolizma olaylarını ve yapısal değişiklikler, moleküler düzeyde teorik ve laboratuvar ortamında inceleyen bilim dalıdır. Biyokimya laboratuvarlarında; sağlığın korunması amaçlı veya hastalıkların tanı ve takibinde kullanılan birçok analiz; tüm vücut sıvılarında ve ileri teknoloji kullanan sistemlerle, tam otomatik olarak ve güvenilir yöntemlerle gerçekleşmektedir. Laboratuvarların test sonuçlarının doğruluğu ve kesinliği yanında tanısal değerinin olması klinik açıdan önemlidir.

Günümüzde klinik biyokimya laboratuvarlarının test menüleri çok geniştir ve sonuçlarına göre birçok tıbbi karar verilmektedir. Bunlar arasında; karbohidrat, lipid, protein, enzim, hormon, mineral, vitamin panelleri ve kardiyak ve tümör belirteçleri, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri, idrar ve hematoloji testleri yaygın olarak hemen her gelişmiş biyokimya laboratuvarında rutin olarak çalışılmaktadır. Üniversitemiz Tıbbi Biyokimya laboratuvarlarında ise yaygın olarak yapılan bu testler yerine, nöropsikiyatri alanına özgü analizler yapılmaktadır. Bunlar;

A- Nöropsikiyatri alanında kullanılan İlaçların kan düzeyleri analizleri (Therapeutic Drug Monitoring -TDM)

Kullanılan yöntem; LC-MS-MS’dir ve FDA-EMA kılavuzun da belirtilen doğruluk ve kesinlik sınırlarına uygun analitik tekniklerle yapılmakta ve analizler günlük gerçekleştirilmektedir. Laboratuvarımız Türkiye’de çok geniş test paneli ve ileri teknoloji kullanarak bu hizmeti veren tek ve öncü alana özgü laboratuvardır.
Son derece hassas ölçümler sayesinde kişinin istenilen biyolojik matriks içinde ilaç kan düzeyi takiplerinin yapılmasın da, ilaç kan düzeyi monitorizasyonunda üç temel hedef gözetilir:

1. Kişi kendisine reçete edilen farmakoterapiyi uyguluyor mu? İlaçlarını kullanıyor mu?
2. Uygulanan doz rejimi sayesinde ilaç etkin konsantrasyona ulaşıyor mu?
3. İlaç etkisizliği veya ilaç toksisitesi söz konusu mu?

B- İdrar numunelerinde yasa dışı ve kötüye kullanılan ilaç ve madde analizleridir

Kullanılan yöntem; LC-MS-MS’dir Madde kullanım bozukluğunun belirlenmesinde kullanılan analizlerin klinik karar verme özelliği olmalıdır. Bu nedenle bağımlılıkla mücadele alanında çalışan uzmanlar hastalarını takip ederken istedikleri laboratuvar testlerinin hangi yöntemle yapılması gerektiğinde de ısrarcı olmaktadır. Bu alanda da fark yaratmak amacıyla hazırlanan bir projeyle laboratuvarımız alt yapısı hazırlanmıştır.

Bağımlılıkla mücadele kapsamında nihai hedefi “Doğrulama Laboratuvarı” olan laboratuvarımız; Türk Akreditasyon Kurumuna müracaat ederek 24.06.2016 tarihinde: TS EN ISO/IEC 17025 Standardı deney ve kalibrasyon laboratuvarlarının yeterliliği ile akredite olmuştur (Etil Glukuronid, Benzoilekgonin, Morfin).

Halen laboratuvarımızda: Bağımlılık yapan madde analizlerine ek olarak VitD analizleri de yapılmaktadır.

Bağımlılıkla mücadele de analiz sonuçlarının doğrulamaya gerek olmayacak düzeyde güvenli olması gerekir. Laboratuvarımız cihaz parkuru analitik olarak miktar tayini yapan en ileri teknolojiye sahiptir. Analizler; ölçümleri altın standart olarak kabul edilen yüksek özgünlük, seçicilik ve hassasiyeti olan Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografisi Ardışık Kütle Spektrometre cihazı ile gerçekleştirilmektedir. Biyolojik matriks içindeki (kan, idrar vb) numune ölçümlerinde, matriksten gelen ölçümleri etkileyen ve girişim (interferens) olarak isimlendirilen pek çok endojen madde mevcuttur. Rutin Biyokimya Laboratuvarlarında kullanılan otoanalizör vb. cihazlarda bu etkilerden ötürü (hassasiyet ve seçicilik) ölçülebilen en küçük konsantrasyon çok yüksektir. Laboratuvarımızda kullanılan Tandem Mass cihazları ile (ng/ml) seviyesinde ölçüm yapabilmektedir. Alanında akredite olan laboratuvarımız ayrıca yılda üç kez uluslararası yeterlilik testlerine katılmakta ( College of American Pathologist (CAP) proficiency ) ve başarılı sonuçlar almaktadır.

2021 yılı 21 MAYIS  tarihinden itibaren Laborataruvarımız 15189 Tibbi Laboratuvar akreditasyonu ile akredite olmuştur.

TS EN ISO 15189 Standardı; tıbbi laboratuvarlara özgü kalite ve yeterlilik için şartlar ile tıbbi laboratuvarlar tarafından kendi kalite yönetim sistemlerinin geliştirilmesi, yetkinliklerinin değerlendirilmesi ve akreditasyon kuruluşları tarafından tıbbi laboratuvarların yetkinliklerinin doğrulanması ve tanınmasında kullanılır.

ISO 15189 Sağlık laboratuarların akreditasyonu, test sonuçlarının hasta ve sağlık personeli için doğruluğundan emin olunmasını amaç edinmiştir.

Standartın kazanımları:

1. Test sonuç ve raporları uluslar arası kabul edilirliğe sahiptir,
2-Müşteriye güven telkin eder,
3-Pazar Payını ve rekabeti artırır,
4-İş Hacmini artırır,
5-İşletme ve personel bilincinini artırır,
6-Daha güvenilir uygun sonuçlar elde edilmesini sağlar,
7-Uygunsuzluklara karşı kontrol mekanizması geliştirir,
8-Laboratuvara itibar ve prestij kazandırır,
9-Numune ve test yönetimi metodolojisini stabil hale getirir,
10-Laboratuvar iş karmaşasından kurtarır,
11-Sonuç doğrulama ve izlenebilirlik yeteneğini geliştirir,
12-Laboratuvarda olması gereken tüm kriter ve şartları eksiksiz sağlatır,
13-Müşteri şikayetlerine etkin çözümler sunar,
14-Disiplinli bir Laboratuvar yönetimi sağlar,
15-Düzeltici faaliyetleri önceden önlemeye yönelik tedbirler aldırır,
16-Ölçme doğruluğu ve ölçüm belirsizliği metodolojisi kazandırır.

Laboratuvarımızda; zorunlu, mevzuat gereği olanlar (idari-adli) dışında hasta ve örnek kabulü yapılmamaktadır. Sadece paydaşlarımızın klinik ve polikliniklerinde görevli hekimler tarafından istenilen ve istem yerinde alınıp laboratuvara uygun koşullarda gönderilen örnek analizleri gerçekleştirilir. Bu test rehberinin hazırlanmasının amacı laboratuvar yetkinliklerinin tanıtılması ve yapılan testlerle ilgili bilgilerin paylaşılmasıdır.

Hazırlayanlar:
Prof.Uğur Atik
Uzm.Ecz.Selma Özilhan
Uzm.Kim/Mol.Tıp. Murat Özdemir

Oluşturulma Tarihi : 10.05.2019 13:54
Son Güncelleme Tarihi : 19.07.2023 08:23